Bez Czarny Spis roślin bez czarny, domowy środek, odporność, środek napotny, środek przeciwgorączkowy Beata 13 lipca 2023 0 Komentarze

Bez Czarny

Bez Czarny – na zbicie gorączki

Sambucus nigra L. – nazwa łacińska

Rodzina: Piżmaczkowate

Gatunek: Krzew

Ziele opisywała św. Hildegarda z Bingen

Nazwy w innych językach :

Elderberry – po angielsku; Holunder – po niemiecku; Bez černý– po czesku; Sureau – po francusku; saúco – po hiszpańsku

Inne nazwy bzu czarnego :

bez lekarski, bez pospolity, bzowina, bzina, bez dziki, gołębia pokrzywa, hyćka, krzykacz,

W wiejskim świecie, gdzie leki nie były ani dostępne, oraz drogie, roślina ta była nazywana „Pańską Apteką”.

Bez czarny to krzew lub niewielkie drzewo dorastające do wysokości 4-6 m. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony w Europie, w Polsce pospolity. Gałązki czarnego bzu są często łukowate. Kora jest koloru szarobrązowego. Kwiaty białe zebrane w duże baldachy o nieprzyjemnym zapachu. Owoc kulisty ciemnofioletowy prawie czarny, bardzo podobny do jagody. Wykorzystywany jest jako roślina lecznicza, kosmetyczna, ozdobna i jadalna. Roślina ta ma długą tradycję związaną z aspektami leczniczymi, a także religijnymi. Europa, Oceania i Ameryka Południowa to kontynenty o największej obecności czarnego bzu. Roślina dobrze znosi silne mrozy do -15/-20°C .

Słowo sambucus pochodzi od greckiego Sambuke, co oznacza flet . W przeszłości gałęzie tego krzewu były wykorzystywane do wykonania instrumentów muzycznych w formie tuby.

Surowiec zielarski:

Surowcem są wysuszone kwiaty bzu czarnego, owoce, kora oraz liście. Bez czarny kwitnie od II połowy maja do czerwca, wtedy zbiera się kwiaty, które po wysuszeniu należy pozbawić szypułek. W sierpniu zbiera się owoce, gdy nabiorą lśniącej, czarnej barwy. Czasem zbiera się również korę oraz liście.

Substancje czynne:

flawonoidy, kwercytyna, triterpeny, fitosterole, kwasy fenolowe, olejek eteryczny, związki mineralne, kwasy fenolowe, garbniki, nitrylozydy, pektyny, śluzy, etyloamina, izobutyloamina, kwas walerianowy, cholina, sporo soli potasu,

Działanie:

Kwiaty bzu czarnego działają napotnie oraz moczopędnie, wykazują również działanie uszczelniające ściany naczyń włosowatych. Owoce bzu czarnego wykazują działanie napotne, moczopędne oraz przeczyszczające. To wartościowy surowiec usuwający wraz z potem, moczem i kałem szkodliwe produkty przemiany materii oraz egzogenne toksyny. Owoce to skuteczny środek przeciwbólowy, substancje w nich zawarte opóźniają reakcje bólowe pochodzenia ośrodkowego.

Bez czarny – zastosowanie:

Medycyna ludowa :

Głównie kaszel, nieżyt oskrzeli, katar, przeziębienie, choroby zakaźne, gorączka, kruchość naczyń krwionośnych, o kuracji odtruwających i przeciwzapalnych przy zatruciach i przewlekłych chorobach skóry, wzmacniają naczynia krwionośne, rozszerzają naczynia wieńcowe, poprawiają krążenie krwi w obrębie serca.

Święta Hildegarda zalecała namoczyć w winie lub oleju liście, które powinny rozluźnić stwardnienia w śledzionie i wątrobie.

Kosmetyka:

kwiaty wykorzystywane do produkcji kremu dla cery zmęczonej i zwiotczałej

Ogród:

Odwar z liści bzu stosowany do oprysku przeciwko mszycom.

Kuchnia:

Jagody bzowe należały do pożywienia już w czasach prehistorycznych. Kwiaty są przetwarzane na syrop i lemoniadę. W kuchni wegetariańskiej przesmażone owoce bzu czarnego wykorzystuje się do knedli, pierogów, które podaje się z kompotem gruszkowym.

Weterynaria:

Przed II wojną światową stosowano odwar z bzu czarnego do przemywań w przypadku ropnego zaplenia brzegu powiek u zwierząt gospodarskich.

UWAGA:

Dla psów wszystkie części bzu czarnego są trujące.